9:07 AM
namaste Tanahun
साउदी अरबमा गैरकानुनी रूपमा कार्यरत नेपालीलाई घर फिर्ने मौका मिलेको छ । साउदी नागरिकको सहमति पाएको खण्डमा झन्डै एक लाख गैरकानुनी नेपाली कामदार घर फिर्न पाउनेछन् ।
'जसलाई साउदी नागरिकले सहमति दिन्छन्, ती कामदारलाई यहाँको अध्यागमन विभागले साउदी छोड्न अनुमति दिन थालेको छ,' रियादस्थित नेपाली दूतावासका कार्यवाहक राजदूत पारस घिमिरेले कान्तिपुरलाई भने, 'साउदी नागरिकको परिचयपत्रको प्रतिलिपि, नेपाली नागरिकको प्रमाणपत्र र राहदानीको प्रतिलिपि राखेर निवेदन दिएमा दूतावासले ट्राभल डकुमेन्ट जारी गर्न थालेको छ ।'
दूतावासले एक हप्तामा झन्ढै डेढ हजार नेपालीलाई ट्राभल डकुमेन्ट दिइसकेको छ । 'अहिले दैनिकजसो तीन सयदेखि ४ सय गैरकानुनी नेपालीलाई ट्राभल डकुमेन्ट दिइरहेको छ,' घिमिरेले भने, 'उनीहरूलाई यहाँको डिर्पोटेन्सन सेन्टर -गैरकानुनी कामदारलाई थुनेर राख्ने जेल) ले साउदी छाड्न पाउने भिसा दिइरहेको छ ।' यो व्यवस्था साउदी सरकारले घोषित रूपमा गरेको होइन । भारतीय, बंगाली र पाकिस्तानी दूतावासले पनि यो व्यवस्था कार्यान्वयन गर्न थालेको उनले बताए ।
६ महिनाअघि साउदी राजा अब्दुल्लाहले अवैध आप्रवासीलाई आममाफी दिने घोषणा गरेका थिए । तर त्यसमा हज, उमराहमा आएर भाग्ने मात्रैलाई लागू हुने अघोषित जानका गराइएको थियो । आममाफीको समय सकिनै लाग्दा अध्यागमन विभागले यो व्यवस्था लागू गरेको हो । आममाफीको समय मार्च २३ बाट सकिँदै छ । घिमिरेका अनुसार यो व्यवस्था भने अनिश्चित छ । 'यसको कुनै समयसीमा तोकिएको छैन,' उनले भने, 'अहिलेसम्मको पस्थिति हेर्दा साउदी नागरिकले आफ्नो सहमति दिएको दिनसम्म लागू हुने अवस्था छ ।'
उनले ट्राभल डकुमेन्ट पाएकामध्ये ८/९ जना नेपाली स्वदेश पुगिसकेको जानकारी पाएको बताए ।
कामदारको जिम्मा लिने व्यक्ति -स्पोन्सर) को अनुमतिबिनै भागेर अन्य कम्पनीमा काम गर्ने कामदारलाई साउदीको कानुनले अवैध मान्ने गरेको छ ।
दूतावासका अनुसार स्वदेशमा गरेको सम्झौताअनुसार काम, सेवा, सुविधा नपाएपछि कामदारहरू भाग्ने गरेका छन् । साउदी पुगेको चार महिनामै भागेका रोल्पाका कविराज ओलीले स्वदेश आउन नपाएकामा निकै दुःख व्यक्त गरे । १४ वर्ष भारतमा गाडी चलाएका ओली भनेको काम नपाएपछि भागेका थिए ।
'यहाँ क्याटरिङमा गाडी चलाउन आएको थिएँ । भाँडा माझ्न लगाइयो । साहूसँग कुरा गर्दा तीन हजार रियाल तिरे स्वदेश जान पाउने बताएपछि भाग्नुको विकल्प देखिनँ,' साउदीको काभुबाट फोनमा उनले भने, 'अहिले रूख काट्ने काममा छु । आएदेखि नै घर फिर्न चाहन्छु तर सकिरहेको छैन ।' राजधानी रियादबाट ३ सय किलोमिटर टाढा कार्यरत उनी दुई वर्षअघि गएका थिए । 'मसँगै कार्यरत चार जना नेपाली साथी बिहीबार दूतावास गएका छन्,' उनले भने, 'आफू यतै अल्भिmरहेको छु ।'
कामदारको पासपोर्ट स्पोन्सरसँगै रहने हुँदा आवश्यक कागजात उनीहरूसँग हुँदैन । दूतावासका अनुसार गैरकानुनी काम गरेका झन्डै दुई हजार नेपाली जेल जीवन बिताइरहेका छन् । भागेर आएका कामदारको जिम्मा लिनु नपर्ने, कामदार झिकाउन थप आयभार नपर्ने भएकाले कम्पनीले पनि त्यस्ता कामदारलाई तलब बढी दिने गर्छन् । न्यून तलब र बिचल्ली परेका कामदार भाग्ने गरेका छन् । दूतावासलाई महिनामा झन्डै १ हजार ५ सय जना भगुवा कामदारको पासपोर्ट प्राप्त हुने गरेकोे छ ।
राजदूतका अनुसार यस्ता कामदार निकै जोखिममा काम गरिरहेका छन् । 'उनीहरूको परिचयपत्र नबन्ने, बिमा लेखपत्र नबनाइने र औषधि उपचारको सुविधा पाइँदैन । दुर्घटनामा परेमा सरकारी अस्पतालमा उपचार नपाइने, निजीमा नसक्ने र उपचार गर्न नयाँ कम्पनीको दायित्व नपर्ने कानुनी व्यवस्था छ । त्यस काम गर्ने क्रममा मृत्यु भएका कैयौं शव पठाउन सकिएको छैन,' उनले भने ।
'जसलाई साउदी नागरिकले सहमति दिन्छन्, ती कामदारलाई यहाँको अध्यागमन विभागले साउदी छोड्न अनुमति दिन थालेको छ,' रियादस्थित नेपाली दूतावासका कार्यवाहक राजदूत पारस घिमिरेले कान्तिपुरलाई भने, 'साउदी नागरिकको परिचयपत्रको प्रतिलिपि, नेपाली नागरिकको प्रमाणपत्र र राहदानीको प्रतिलिपि राखेर निवेदन दिएमा दूतावासले ट्राभल डकुमेन्ट जारी गर्न थालेको छ ।'
दूतावासले एक हप्तामा झन्ढै डेढ हजार नेपालीलाई ट्राभल डकुमेन्ट दिइसकेको छ । 'अहिले दैनिकजसो तीन सयदेखि ४ सय गैरकानुनी नेपालीलाई ट्राभल डकुमेन्ट दिइरहेको छ,' घिमिरेले भने, 'उनीहरूलाई यहाँको डिर्पोटेन्सन सेन्टर -गैरकानुनी कामदारलाई थुनेर राख्ने जेल) ले साउदी छाड्न पाउने भिसा दिइरहेको छ ।' यो व्यवस्था साउदी सरकारले घोषित रूपमा गरेको होइन । भारतीय, बंगाली र पाकिस्तानी दूतावासले पनि यो व्यवस्था कार्यान्वयन गर्न थालेको उनले बताए ।
६ महिनाअघि साउदी राजा अब्दुल्लाहले अवैध आप्रवासीलाई आममाफी दिने घोषणा गरेका थिए । तर त्यसमा हज, उमराहमा आएर भाग्ने मात्रैलाई लागू हुने अघोषित जानका गराइएको थियो । आममाफीको समय सकिनै लाग्दा अध्यागमन विभागले यो व्यवस्था लागू गरेको हो । आममाफीको समय मार्च २३ बाट सकिँदै छ । घिमिरेका अनुसार यो व्यवस्था भने अनिश्चित छ । 'यसको कुनै समयसीमा तोकिएको छैन,' उनले भने, 'अहिलेसम्मको पस्थिति हेर्दा साउदी नागरिकले आफ्नो सहमति दिएको दिनसम्म लागू हुने अवस्था छ ।'
उनले ट्राभल डकुमेन्ट पाएकामध्ये ८/९ जना नेपाली स्वदेश पुगिसकेको जानकारी पाएको बताए ।
कामदारको जिम्मा लिने व्यक्ति -स्पोन्सर) को अनुमतिबिनै भागेर अन्य कम्पनीमा काम गर्ने कामदारलाई साउदीको कानुनले अवैध मान्ने गरेको छ ।
दूतावासका अनुसार स्वदेशमा गरेको सम्झौताअनुसार काम, सेवा, सुविधा नपाएपछि कामदारहरू भाग्ने गरेका छन् । साउदी पुगेको चार महिनामै भागेका रोल्पाका कविराज ओलीले स्वदेश आउन नपाएकामा निकै दुःख व्यक्त गरे । १४ वर्ष भारतमा गाडी चलाएका ओली भनेको काम नपाएपछि भागेका थिए ।
'यहाँ क्याटरिङमा गाडी चलाउन आएको थिएँ । भाँडा माझ्न लगाइयो । साहूसँग कुरा गर्दा तीन हजार रियाल तिरे स्वदेश जान पाउने बताएपछि भाग्नुको विकल्प देखिनँ,' साउदीको काभुबाट फोनमा उनले भने, 'अहिले रूख काट्ने काममा छु । आएदेखि नै घर फिर्न चाहन्छु तर सकिरहेको छैन ।' राजधानी रियादबाट ३ सय किलोमिटर टाढा कार्यरत उनी दुई वर्षअघि गएका थिए । 'मसँगै कार्यरत चार जना नेपाली साथी बिहीबार दूतावास गएका छन्,' उनले भने, 'आफू यतै अल्भिmरहेको छु ।'
कामदारको पासपोर्ट स्पोन्सरसँगै रहने हुँदा आवश्यक कागजात उनीहरूसँग हुँदैन । दूतावासका अनुसार गैरकानुनी काम गरेका झन्डै दुई हजार नेपाली जेल जीवन बिताइरहेका छन् । भागेर आएका कामदारको जिम्मा लिनु नपर्ने, कामदार झिकाउन थप आयभार नपर्ने भएकाले कम्पनीले पनि त्यस्ता कामदारलाई तलब बढी दिने गर्छन् । न्यून तलब र बिचल्ली परेका कामदार भाग्ने गरेका छन् । दूतावासलाई महिनामा झन्डै १ हजार ५ सय जना भगुवा कामदारको पासपोर्ट प्राप्त हुने गरेकोे छ ।
राजदूतका अनुसार यस्ता कामदार निकै जोखिममा काम गरिरहेका छन् । 'उनीहरूको परिचयपत्र नबन्ने, बिमा लेखपत्र नबनाइने र औषधि उपचारको सुविधा पाइँदैन । दुर्घटनामा परेमा सरकारी अस्पतालमा उपचार नपाइने, निजीमा नसक्ने र उपचार गर्न नयाँ कम्पनीको दायित्व नपर्ने कानुनी व्यवस्था छ । त्यस काम गर्ने क्रममा मृत्यु भएका कैयौं शव पठाउन सकिएको छैन,' उनले भने ।
